چاپ برجسته چیست؟

فرض کنیم روی یک قطعه فلز صاف و مسطح مانند مس یک مربع با مکعب ترسیم شود. چنانچه اطراف این مربع را با وسایلی گود کنیم یک مربع برجسته روی فلز به وجود می آید . حال اگر با وسایل دیگری سطحی هموار از مرکب مخصوص چاپ روی مربع مزبور قرار دهیم و کاغذ سفیدی را روی سطح فلز بفشاریم ٬ شکل مربع که برجسته شده است و مرکب گرفته، بر روی کاغذ نقش خواهد انداخت و بقیه قسمت ها که گود شده و مرکب نگرفته ٬ اثری از خود روی کاغذ نخواهد گذاشت. مجموعه این اعمال را چاپ برجسته می نامند.

لیتوگرافی سنگی

ایده اولیه

لیتوگرافی سنگی در ۱۷۹۸ اختراع شد و اولین تکنیک جدید چاپ ۳۰۰ سال بود . لیتوگرافی سنگی یک ابزار پر طرفدار در سال ۱۸۳۰ بود . افراد برای خلق تصاویر رنگی برای کتابها و برچسب و پوستر از لیتوگرافی سنگی استفاده می کردند .

علت پرطرفدار بودن لیتوگرافی سنگی آن بود که هنرمند می توانست به طور طبیعی بر روی یک سنگ تخت طراحی یا نقاشی نماید .

ایده اولیه برای لیتوگرافی سنگی بسیار ساده است

۱. هنرمند با ابزاری چرب مثل مداد شمعی لیتو و یک مداد شمعی مومی همچنین مداد و رنگهای لیتو روی سطح سنگ نقاشی و طراحی مینماید . سنگ این مواد چرب را به خود گرفته و نگه میدارد

۲. . سنگ با آب مرطوب می شود و قسمتهایی از سطح سنگ که چرب نیستند مرطوب می شوند .

۳.. جوهر با پایه روغن با غلطک بر روی سنگ گذارده می شود و قسمتهای چرب به خود رنگ گرفته در حالی که قسمتهای خیس رنگ نمیگیرند

۴. تکه ای کاغذ بر روی سنگ پرس می شوند و رنگ از سطح سنگ به آن منتقل می شود .

چاپ سربی

چاپ سربی قدیمی ترین تکنیک چاپ است که در آن سطوح برجسته به جوهر آغشته می شوند و به سطحی صاف فشرده می شود تا تصویری برعکس بر روی آن ایجاد کنند.

گراورهای چوبی ابتدایی چینی ها از حروف و تصاویر که به صورت برجسته حک شده بودند استفاده می کردند و این روش چاپ تصویر در قرن ۱۳ به اروپا رسید .

در سال ۱۴۰۰ ، یوهان گوتنبرگ ( قبل از دیگران ) بعنوان مخترع چاپ با حروف مجزای . قالب گیری شده و قابل استفاده مجدد و متحرک شناخته شده است

او از یک پرس چوبی در جایی که کاغذ روی حروف آغشته به جوهر قرار گرفته شده استفاده کرد .سپس از بالا با یک پیچ دستس بزرگ به آن فشار وارد کرد .

بعدها از پرس فلزی دارای یک دسته استفاده شد که در آن هم از همان اصول استفاده شد.

با ظهور ماشینی شدن ، جوهری کردن حروف توسط غلطکهایی انجام می شد که از روی حروف سربی می گذشتند و بر روی بستری جوهری قرار می گرفتند و از جوهر تازه برای کاغذ بعدی بر میداشتند .در این موقع ورق دیگری بر روی صفحه لولا دار قرار می گرفت که به سرعت بر سطح حروف چاپ فشار داده می شد و به عقب میپرید و صفحه بعدی در جای خود قرار می گرفت .

در ماشین چاپ تمام خودکار قرن ۲۰ کاغذ ، توسط گیره های مکنده برداشته می شود . برای کارهایی با سرعت باال ماشینهای چاپ دورانی استفاده می شد .

فرم به زیر صفحه کاغذ قرار می گیرد و هنگامی که می خواهد کاغذ جدیدی در آن قرار گیرد ، فرم به کناری رفته و مجدا جوهری می شود . در ماشین چاپ روزنامه ، صفحه هات چاپ به یک چکش گردان وصل شده و می توانند بر روی رولهای طوالنی کاغذ با سرعت بسیار بالا ( که در چاپ روزنامه ضروری است ) چاپ نمایند .

حروف چینی و تصویر گری کامپیوتری جایگزین حروف چاپی فلزی قالب گیری شده است . چاپ سربی هنگامی که تصاویر عکاسی بر روی صفحات صاف انعطاف پذیر انداخته شد ( لیتوگرافی ) و اقتصادی تر شد ، شروع به از بین رفتن کرده است . چاپ سربی به عنوان سرگرمی باقی مانده است . کارهای سربی ظریف تر از افست است چرا که مرز میکروسکوپی جوهر بر دور هر حرف بیرون زده به آن معنای بصری بیشتری می دهد . در هر صورت هنوز تعداد زیادی چاپ فلکسو گرافی با صفحات لاستیکی و تعداد کمتری چاپ برجسته با حروف بزرگ چوبی برای پوسترهایی با کیفیت پایین تر موجود است .

فلکسو گرافی

فلکسو گرافی بطور معمول روشی است که بیشتر برای بسته بندی استفاده می شود . یک چاپ فلکسو با انداختن تصویر مورد نظر به عنوان یک طرح برجسته و سه بعدی بر روی یک ماده پلاستیکی یا پلیمر مانند چاپ با سیب زمینی کودکان بدست می آید . اندازه ی مشخصی از جوهر بر روی سطح صفحه چاپ ( یا استوانه چاپ ) توسط یک غلطک مالیده می شود . سپس سطح چاپ به گردش در می آید و با کاغذ تماس پیدا می کند . فلکسو بدین دلیل نامگذاری شده است که در اصل به عنوان روشی برای چاپ بر روی مقوا که با سطحی خیلی ناصاف استفاده می شده است . ضروری است . که صفحه ی چاپ با مقوا تماس پیدا کند . به این دلیل انعطاف پذیر است . نقاط چاپ نشده برجسته بر روی مقوا نباید با جوهر بر صفحه چاپ تماس پیدا کند . به این دلیل نقاط چاپ نشدنی بر صفحه ی چاپ عمیق تر حک می شوند . در اصل فلکسو خیلی خاص از ظرافت بوده است . در چند دهه اخیر پیشرفت های بسیاری در جنس و روش تهیه ی صفحه ی چاپ( نور دهی عکاسی و حکاکی مستقیم توسط لیزر ) انجام شده است . امروز چاپ تمام رنگی با فلکسو ممکن شده است . مزیتی که فلکسو گرافی نسبت به لیتوگرافی دارد این است که می توان از جوهر های بیشتری برای چاپ استفاده کرد . همچنین فلکسو گرافی قابلیت چاپ بر مواد مختلفی را دارد . محصوالت معمولی که با این روش چاپ می شوند کارتن های قهوه ای رنگ ، پاکت های ذرت و چیپس ، ظرف های ماست و حتی کاغذ دیواری است .

لیتوگرافی امروز :

بسیار مورد استفاده است و تقریبا در هر کتاب یا مجله مورد استفاده قرار می گیرد .

برای اینکه بهتر طرز کار لیتوگرافی سنگی را درک کنیم ، به نکات زیر توجه کنید:

۱. یک قطعه کاغذ بردارید و با روغن گیاهی تصویری را نقاشی کنید

۲. بقیه کاغذ را با آب مرطوب کنید

۳. پنبه ای را به رنگ روغن آغشته کنید و بر روی کاغذ بکشید ، قسمت های مرطوب کاغذ رنگ را به خود نمی گیرد . کاغذ هم اکنون جوهری شده است

۴. حال اگر کاغذی را بر روی کاغذ جوهری فشار دهید ، قسمت های رنگی بر روی کاغذ منتقل می شود

برای گرفتن نسخه های مجدد کاغذ را دوباره جوهری نمایید. مبنای این تکنیک، جذب رنگ توسط روغن و عدم مخلوط شدن روغن با آب است.

مقایسه افست با چاپ‌های دیگر

•  تصاویر با کیفیت بالا که تمیز تر و دقیق تر از چاب سربی است ، به دلیل اینکه صفحه لاستیکی با بافت با سطح چاپ کامل منطبق می شود .
• مورد استفاده بودن سطوح مختلف چاپ ، به اضافه کاغذ های صاف ( مثال چوب ، پارچه ، فلز ، چرم و کاغذ نا صاف).
• تهیه ی سریع و آسان صفحات چاپ.
• عمر طولانی تر صفحات چاپ نسبت به صفحات لیتوگرافی.

اولین چاپ افست لیتوگرافی در انگلستان در حدود سال ۱۸۷۵ ایجاد شد و برای چاپ بر روی فلز طراحی شده بود . سیلندر افست با نوع مخصوصی مقوا پوشیده شده بود ، و تصویر چاپ شده را از سنگ لیتو به سطح فلز منتقل می کرد . تقریبا ۵ سال بعد ، پوشش مقوایی سیلندر افست با الستیک تعویض شد ، که هنوز هم مورد استفاده ترین ماده می باشد . اولین فردی که از چاپ افست بر روی کاغذ استفاده کرد ،

آیرا واشنگتون روبل آمریکایی ، در ۱۹۰۳ بود . ایده آن بطور اتفاقی کشف شد و وی مشاهده کرد که الستیک تصویر را بهتر از فلز بر روی کاغذ می اندازد . دو برادر ، چارلز و آلبرت هریس بطور مستقل این فرایند را بررسی کرده و ماشین چاپ افستی برای انتشارات هریس ساختند . هریس ماشین چاپ افست خود را بر اساس ماشین چاپ سربی دوار ساخت . او از یک صفحه چاپ فلزی که به دور یک سیلندر در باالی ماشین قرار داشت و با غلطک های جوهر و آب در تماس بوده استفاده کرد . یک سیلندر کاغذ ، مستقیما در زیر آن قرار گرفت که در تماس با سیلندر صفحه چاپ بود . سیلندر چاپ در زیر سیلندر کاغذ بود ( مانند شکل ) . سیلندر چاپ با کاغذ در تماس بود تا تصویر را بر روی آن منتقل کند . امروزه همین فرایند استفاده می شود با این تفاوت که امروزه از رولهای کاغذی به جای ورق های مجزا استفاده می کنند و می توانند هر دو سوی کاغذ را چاپ نمایند .

در طی سالهای دهه ۵۰ هنگامی که در صفحات چاپ ، جوهر چاپ و کاغذ پیشرفت حاصل شد و این تکنیک را برتر در سرعت و دوام صفحه چاپ گردانید ، چاپ افست به پرطرفدارترین چاپ تبلیغاتی تبدیل شد . امروزه بیشترین استفاده از چاپ افست ، در چاپ روزنامه هاست . به رغم اینکه چاپ افست عمده ترین چاپ برای کارهای تبلیغاتی است ، شرکتهای چاپ خصوصی چاپهای محدودی از کتابهای با کیفیت با چاپ افست و یا سربی چاپ می کنند . که گاهی با حروف چاپی دست چین چاپ می شوند .